Tag Archief: zuur

Stijl

05 maandag jan 2015

Posted by in Wijnproeven

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Net als andere cultuurproducten, zoals muziek en dans, wordt wijn gemaakt in een bepaalde stijl. Bij zowel muziek als dans kan je de indeling klassiek -vs- modern maken, zo ook bij wijn! Wijnmakers zijn wat dat betreft net kunstenaars en zij kiezen de stijl die het best bij hen past. Waar jij het meest van houdt hangt af van je smaak: bij muziek en dans figuurlijk, bij wijn letterlijk!

Klassiek -vs- modern

De stijl van de wijn is de intentie waarmee hij gemaakt is. Meestal wordt gesproken over klassiek-traditioneel en modern. Klassieke, traditionele wijnen zijn qua geur vaak ingetogen, qua smaak zijn ze elegant, relatief veel zuren, een bittertje, complexiteit (veel verschillende geuren & smaken) en bij (jonge) rode wijn zijn er vaak behoorlijke tannines aanwezig. Ze zijn gemaakt naar de eeuwenoude tradities wat betreft druivenrassen en vinificatie van de streek. Meestal zijn het wijnen om bij te eten, niet om op de bank of een terrasje achteloos achterover te kieperen. Vaak hebben ze ook jaren rijping nodig om lekker te worden, en dan nóg hebben ze vaak een gerecht nodig om tot hun volle potentie te komen. Deze wijnen worden, op een enkele uitzondering na, alleen in Europa gemaakt.

Moderne wijnen zijn in alles anders en dat is ook zeer verklaarbaar. De moderne consument heeft geen wijnkelder én geen tijd om een wijn jaren te laten rijpen, hij wil een fles die gisteren gekocht is vandaag nog opdrinken. Bovendien wil hij ook wijnen serveren op feestjes of aan gasten die niet zitten te wachten op ingewikkelde wijnen die je moet léren waarderen. Gewoon, een lekker wijntje… Het belangrijkste is misschien wel dat de moderne wijnkoper geen tijd heeft (of neemt) om uit te zoeken welke wijn in welk jaar nou precies lekker was. Hij wil een fles kopen waarvan hij weet hoe die smaakt, waar hij op kan vertrouwen.

Moderne wijnen bieden dat. Ze zijn toegankelijk: niet te veel zuren, véél fruit, milde tannines, rijpheid, soms een beetje veel hout-smaak, maar dat is populair dus is geen probleem. De meeste moderne wijnen vind je buiten Europa, maar ook binnen Europa vind je ze steeds meer.

De vraag is of traditie in Europa modernisering in de weg staat of dat traditie Europa juist behoedt voor het maken van onherkenbare, eenvoudige wijnen… Ieder zijn eigen mening natuurlijk, maar persoonlijk ben ik erg blij met de diversiteit die traditie met zich mee brengt. Er zijn landen buiten Europa, die deze diversiteit juist aanvullen met hun moderne, maar bijzondere en unieke wijnen (bijvoorbeeld Marlborough Sauvignon Blanc en Chileense Carmenère). En in dat geval zeg ik: HOERA!! Lang leve nieuwe tradities!

Merk -vs- terroir

Maar… er is ook een andere indeling te maken wat betreft stijl van de wijn: Je zou ook kunnen spreken over merkwijnen en terroirwijnen. Merkwijnen zijn wijnen waarbij de naam van het wijnhuis (of de wijn zelf) belangrijker zijn dan de herkomst. Vaak staat de herkomst niet eens op de fles vermeld. De wijnen smaken elk jaar hetzelfde en de merken garanderen op die manier de kwaliteit van het product aan de consument. Het gaat hier bijna uitsluitend om moderne wijnen, al bestaan er streken waar het merk of wijnhuis ook zeer belangrijk is. Het kan bijvoorbeeld in Bordeaux bepalen of je wel of niet “Grand cru” op de fles mag noteren. Hier gaat het om een eeuwenoude ranglijst (1855), die bepaald welk wijnhuis (of: merk) wel of niet deze vermelding mag maken, ongeacht welk stuk land ze sindsdien hebben ver- of gekocht. Dit zijn klassieke wijnen, die tóch een merkwijn zijn, maar van alle klassieke wijnen gaat het om een zeer klein percentage.

Terroirwijnen zijn wijnen die een indruk geven van het terroir en de omstandigheden van het betreffende oogstjaar. De smaak (en kwaliteit) van de wijn is niet elk jaar gelijk, maar geven wel een natuurlijker beeld van de omstandigheden waarin de druiven zijn opgegroeid. Wijn is dus echt een natuur- en cultuurproduct bij terroirwijn. Producenten van deze wijnen streven naar authenticiteit door gebruik van streek-eigen druivenrassen en tradities. Hierdoor zijn het ook meestal traditionele, klassieke wijnen.

Proeven

Als je in je glas wijn een stijl herkent dan zegt dat dus iets over de intentie van de wijnmaker en vaak ook iets over waar de wijn vandaan komt. Hoe herken je de stijl? Oefenen en proberen te letten op:

Klassiek – ingetogen geur, elegant, relatief veel zuren, een bittertje, complexiteit en behoorlijke tannines

Modern – niet te veel zuren, véél fruitigheid, milde tannines, rijpheid, uitgesproken hout-smaak

De twee indelingen zijn dus in hoofdzaak verschillend door de (andere) insteek, waarmee je naar de wijn kijkt. Bij klassiek -vs- modern kijk je vanuit het product en de wijnmaker: wat wil hij maken, wat is zijn stijl? Bij merk -vs- terroir kijk je naar de markt en de marketing. Voor beide indelingen geldt: de ene stijl is niet beter dan de andere, het zijn gewoon verschillende producten voor verschillende wijnliefhebbers.

Advertentie

Tannines

15 maandag dec 2014

Posted by in Wijnproeven

≈ Een reactie plaatsen

Tags

, , , , , , , , , , , , , , , , ,

Bij wijnomschrijvingen wordt nogal eens het woord tannine gebruikt, maar wat is tannine eigenlijk precies? Hoe herken je het en wat is de functie van tannine? Tannine is een beetje een abstract aspect van wijn, moeilijk uit te leggen, omdat het meestal meer een gevoel is dan een duidelijke smaak. Toch doe ik nu een dappere poging om bovenstaande vragen te beantwoorden…

Hoe smaakt tannine?

Tafeldruiven die wij in de supermarkt kopen zijn vaak pitloze druiven, omdat wij die pitjes maar hinderlijk vinden bij het eten. Wie wel eens op zo’n druivenpitje gebeten heeft, weet waarom: je mond trekt samen en je krijgt een bittere smaak in je mond. In druivenpitjes zitten zeer veel tannines en dit is dan ook wat je proeft. Andere voorbeelden van etenswaren waar veel tannine in zit zijn sterke zwarte thee, maar ook pure chocolade, walnoten en hazelnoten met schilletje, kaneel en kruidnagel. Tannine geeft een drogend, stroef en ruwmakend gevoel in je mond. De smaak is vooral bitter en licht zuur.

Hoe komt het in de wijn?

Tannines zitten in de druif zelf, namelijk in de pitten, steeltjes en in de schil van de druif. Bij het maken van rode wijn gisten de schillen en pitten mee met het sap, waardoor de tannines in de wijn terechtkomen. Bij het maken van witte wijn gisten de schillen (meestal) niet mee. Hierdoor zitten in witte wijnen dan ook nauwelijks druifeigen tannines.

Eikenhout bevat ook tannines en staat deze tannines tijdens de houtrijping af aan de wijn. Houtrijping komt vaker voor bij rode wijnen, maar er zijn ook witte wijnen die houtopvoeding krijgen. Deze witte wijnen hebben dan ook tannines.

Hoeveel tannine zit er in wijn?

De hoeveelheid tannines in een wijn is afhankelijk van het druivenras, de kracht van de persing, de gisting, de houtrijping en de leeftijd van de wijn.

  • Druivenras: voorbeelden van rassen met van nature veel tannines zijn cabernet sauvignon, nebbiolo, syrah en malbec. Rassen met van nature minder tannines zijn pinot noir, grenache, gamay en zinfandel.
  • Gisting: bij een lange gisting komen er meer tannines van vooral de schillen in het sap terecht.
  • Persing: bij een krachtige persing komen er meer tannines van vooral de pitten in het sap terecht.
  • Houtrijping: tijdens de houtrijping komen er tannines vanuit het hout in het sap terecht. Een langere houtrijping levert meer tannines aan de wijn.
  • Leeftijd: tannines breken af bij het ouder worden van de wijn, op jonge leeftijd bevat een wijn dus meer tannines dan wanneer deze ouder is.

De naam tannine stamt af van het Latijnse woord tannare [= looien], het proces waarmee leer wordt gemaakt van dierenhuiden. De eiwitten worden door de tannines gefixeerd. Ditzelfde principe gebeurt ook met de eiwitten in de mond, vandaar dat stroeve gevoel.

Wat is de functie tannine?

Tannine zorgt voor langere houdbaarheid door de groei van bacteriën te remmen en de wijn te beschermen tegen oxidatie. Vanwege het verschil in tannine kan dan ook verklaard worden dat witte wijn minder lang houdbaar is dan rode wijn. Wanneer een wijn ouder wordt, slaan de tannines neer als depot (bezinksel) in de fles.

Daarnaast voegt tannine iets toe aan de structuur en de smaak van de wijn. Het vult de smaak van het sap van de druif als het ware aan en maakt het geheel meer complex.

Er is overigens een verschil tussen de tannines die in de schillen en in houten vaten zitten, en de tannines uit de druivenpitten en steeltjes. De eerste categorie worden door de meeste wijnliefhebbers als prettig ervaren, als aanvulling op de wijn.  De tannines uit de pitten en steeltjes leveren zogenaamde “harde” tannines, die vooral in grote hoeveelheden onprettig zijn,. Een wijnmaker moet dus voorzichtig zijn bij het gebruik van deze tannines.

Tannines & spijs

Tannines zijn heel bepalend voor het maken van wijn-spijscombinaties. Er is één overduidelijke aanrader bij tanninerijke wijn: gebraden rood vlees! De eiwitten in het vlees “temmen” de tannines en daardoor komen de andere aroma’s, zoals fruitaroma’s, beter naar voren. Zoute en bittere smaken gaan ook goed met tannine samen.

Afraders voor tanninerijke wijnen zijn vooral de combinaties met vis. De tannines gaan een verbinding aan met de eiwitten uit de vis en dit levert een onprettige, metaal-achtige smaak op. Vis kan overigens prima met rode wijn gecombineerd worden, maar dan moet het dus wel om een wijn met weinig tannines gaan. Zure en zoete smaken versterken zowel de tannine als de zuren in de wijn, wat meestal geen prettige ervaring is. Deze combinaties zijn dus af te raden.

Hopelijk is tannine nu een wat duidelijker begrip geworden. Het is namelijk een belangrijk onderscheidend aspect bij het vergelijken van rode wijn. De hoeveelheid tannines die je prettig vindt, is zeer persoonlijk en dus interessant om eens te onderzoeken (door het drinken van mooie wijnen)…

Droog, zoet & zuur

10 maandag nov 2014

Posted by in Wijnproeven

≈ 1 reactie

Tags

, , , , , , , , ,

In mijn vorige blogposts Écht wijnproeven en Smaak, beschrijf ik waar je op kunt letten om een wijn écht te proeven. Hierbij vertel ik dat je iets kan zeggen over de hoeveelheid zoet en zuur, maar hoe omschrijf je zo’n hoeveelheid en wat zegt het over de wijn?

Droog of zoet?

Laat ik beginnen met het verklaren van twee begrippen, namelijk droog en zuur. Dit zijn begrippen die veel door elkaar worden gebruikt, alsof ze inwisselbaar zijn, maar dat is niet het geval. Daarvoor maken we een klein uitstapje naar de vinificatie (het wijnmaakproces). Een rijpe druif zit barstensvol suiker en tijdens het vergisten worden deze suikers omgezet in alcohol (& koolzuur, maar dat is nu even niet van belang). Als de wijn volledig vergist is zit er in principe geen suiker meer in de wijn, omdat deze allemaal is omgezet in alcohol, tenzij er zóveel suiker in zat dat de wijn bij het bereiken van de 15% alcohol nog suikers over heeft, maar dat zijn de uitzonderingsgevallen dus die laten we hier heel even buiten beschouwing. Een uitgegiste wijn is dus automatisch droog. Een wijnmaker kan de vergisting ook vroegtijdig stoppen waardoor er wat zogeheten restsuiker/restzoet in de wijn achter blijft. Hierdoor kan de wijn variëren van beendroog, droog, milddroog, lichtzoet, halfzoet tot zoet.

Proeven

Hoe proef je de hoeveelheid zoet? Dat kan heel verraderlijk zijn, omdat alcohol ook een zoete smaakervaring geeft en veel fruitige wijnen ook een zoete associatie geven, zonder dat ze daadwerkelijk zoet zijn. Zoet moet je dus, naast het gewoon proeven natuurlijk ook een beetje voelen. Een wijn met restsuiker geeft een dikker gevoel in de mond. Laat de wijn door de mond gaan en voel, vooral voor in de mond, of de wijn dikker qua viscositeit. Dit is natuurlijk vooral belangrijk als je het gevoel hebt dat je zoet proeft, zo kan je controleren of het de restsuiker is die je proeft of wellicht wat anders.

Er zijn een aantal landen en streken in de wereld waar restzoet vaker voorkomt dan elders, de bekendste voor witte wijn zijn Duitsland, de Elzas en – in iets mindere mate – nieuwe wereldlanden zoals Zuid-Afrika, Chili, Argentinië en de VS. Voor rode wijn beperkt de lijst zich voornamelijk tot Zuid-Italië, (Zinfandel uit de) VS en heel soms Australië. Een restzoetje kan dus duiden op een wijn uit deze gebieden.

Zuur

De hoeveelheid zuur die een wijn bevat is weer afhankelijk van heel andere factoren, namelijk het druivenras, de rijpheid van de geoogste druiven en de vinificatie. Het ene druivenras heeft van nature een hogere zuurgraad dan de andere. Dit is een kwestie van het kennen van de eigenschappen van de verschillende rassen.

Voorbeelden van druiven met veel zuren: -wit – sauvignon blanc, riesling en chenin blanc, -rood – nebbiolo en sangiovese.
Voorbeelden van druiven met weinig zuren: -wit – pinot gris, gewurztraminer en viognier, – rood – tempranillo, zinfandel en grenache.

De rijpheid tijdens de oogst heeft ook veel invloed op de hoeveelheid zuren in de wijn. In warme gebieden worden de druiven meestal rijper geplukt en hebben de wijnen vaak minder zuren dan in koelere wijngebieden. Het kan echter ook iets zeggen over de stijl van het gebied: een Pinot Gris uit de Elzas heeft bijvoorbeeld vaak beduidend minder zuur dan een Pinot Grigio uit Italië.

Tenslotte kunnen tijdens de vinificatie processen wel of niet plaatsvinden waardoor de zuren meer of minder aanwezig zijn, bijvoorbeeld aanzuren of ontzuren. Aangezuurde wijnen voelen vaak iets kunstmatig aan, alsof het zuur er tegenaan geplakt zit. Ook komt het zuur vaak wat later in de mond, niet gelijk bij binnenkomst, maar dat zijn allemaal kleine details.

Ook is er al dan niet sprake van een malolactische gisting, een proces waarbij de scherpe (natuurlijk aanwezige) appelzuren worden omgezet in de mildere melkzuren. Door deze gisting toe te passen worden de zuren dus als minder scherp ervaren, maar er blijven wel evenveel zuren in de wijn zitten.

Proeven

Hoe proef je de hoeveelheid zuur in een wijn? Dit kan namelijk mooi gemaskeerd zijn door een beetje restzoet of zeer uitgesproken andere smaken. De hoeveelheid zuren kan je ook voelen. Laat de wijn door je mond gaan en voel of je extra speeksel aanmaakt, dit is namelijk het effect van een behoorlijke hoeveelheid zuur. Ook kan je bij een hele hoge zuurgraad een trekkend gevoel in je kaak ervaren.

Ik hoop hiermee iets zinnigs te hebben gezegd over het proeven van zoet en zuur in een wijn. Het blijft altijd een moeilijke kwestie en er zijn altijd uitzonderingen, maar toch probeer ik iets meer structuur in de chaos te kunnen brengen. Maar onthoud: Wijnproeven is meer kunst dan wetenschap!